اصول طراحی و آماده‌سازی مقالات پوستری

چگونه یک مقاله را به صورت پوستر ارائه کنیم؟

ارائه مقالات به شکل پوستر ممکن است ابتدا بسیار راحت بنظر برسد، اما در عمل مشکلات بسیاری را برای پژوهشگرانی که با اصول طراحی ناآشنا هستند ایجاد می‌کند. کنفرانس‌ها، سمینارها و همایش‌های گوناگون که افراد مختلف نظیر محققین و دانشجویان برای آن‌ها مقاله می‌فرستند، معمولا مقالات پذیرفته‌شده را به دوشکل ارائه می‌نمایند. نوع اول ارائه اورال یا شفاهی بصورت سخنرانی است که در برابر حضار و داوران احتمالی برگزار می‌شود. اما نوع دوم مقالات پوستری هستند که در این نوع باید خلاصه مقاله بصورت یک پوستر گرافیکی آماده‌سازی شود و در محل مشخص شده توسط برگزارکنندگان در مدت محدودی نصب گردد. در این یادداشت، به صفر تا صد ملاحظات طراحی این پوسترها بصورت خلاصه و ساده اشاره می‌کنم.

نوشته مهدی محجوب، طراح گرافیک

شیوه آماده‌سازی پوسترهای آکادمیک، با سایر انواع پوستر تفاوت‌های کلی و مهمی دارد. پوستری که برای ارائه یک مقاله طراحی می‌شود باید چند ویژگی اصلی را داشته باشد و در کنار آن، لازم است استانداردهای اختصاصی هر همایش را نیز رعایت کند، این مساله در کنار لزوم رعایت خط قرمزهای طراحی گرافیک است. پوسترهای آکادمیک یا مقالات پوستری، به شما امکان می‌دهند تا پروژه خود را که ممکن است ذاتا خشک و برپایه متن و فرمول و… باشد، به فرمی بصری و جذاب تبدیل کنید، به شرطی که کیفیت مربوطه را در طراحی پوستر رعایت نمایید.

پوسترهای مقالات ترکیبی هستند از متن و گرافیک. معمولا نویسنده موظف است در ساعات خاصی در کنار پوستر خود باشد تا به سوالات جواب بدهد، اما در سایر زمان‌ها، پوستر باید خصوصیاتی داشته باشد که بتواند براحتی و بدون توضیح، حرف خود را بزند و در عین اینکه کامل است، از نظر طراحی به نوعی باشد که در میان ده‌ها پوستر دیگر، چشم‌گیر بنظر برسد. نمای ظاهری این پوسترها ترکیبی است از متن، اینفوگرافیک، نمودار، عکس، جدول و سایر عناصر گرافیکی.

◄ این ویدئوی کوتاه در کنار این متن، می‌تواند به یادگیری شما کمک کند:

■ ملاحظاتی در حین طراحی پوسترهای ارائه مقالات:

◄ اطلاعات مهم‌تر باید به حدی واضح باشد که از حدود ۳ متری بتوان آن را تشخیص داد. اطلاعات مهم حاصل از پژوهش شما، باید به راحتی توسط بیننده دریافت شود. بیننده با نگاه کردن پوستر، بدون زحمت زیاد باید متوجه شود یافته اصلی تحقیق شما چیست؟

◄ متن مقاله حتما باید کاملا خوانا باشد، بدون هر نوع فونت تزئینی یا دست‌نویس، روی زمینه‌ای که کنتراست کافی را با متن داشته باشد تا متن در آن گم نشود، بطور مثال انداختن یک تصویر پشت متن، بسیار عمل پر ریسکی است. بهتراست فونت‌های متن اصلی همه از یک رنگ باشند. سعی کنید از فونت‌های کلاسیک رایج استفاده کنید.

◄ عناوین هر بخش پوستر بهتر است کوتاه باشد، اگرچه عنوان اصلی مقاله باید کامل آورده شود، اما برای بخش‌های مختلف این پوسترها باید عناوین کوتاهی انتخاب کرد. پیشنهاد می‌کنم با توجه به اینکه عنوان مقالات و پژوهش‌ها اغلب طولانی است، اگر محدودیتی از جانب برگزارکننده در شماره فونت وجود ندارد، حتی عنوان پژوهش را نیز شکسته و بخش‌هایی از آن را واضح‌تر و بزرگ‌تر بنویسد.

◄ تعداد کلمات هرچه کمتر باشد، تاثیرگذاری بصری پوستر بیشتر خواهد بود. تلاش کنید بجای متن، با گرافیک حرف خود را بزنید، در عین حال توجه داشته باشید که این تصاویر و گرافیک، کار شما را بیش از حد تزئینی نکنند و نیز در راستای موضوع مقاله باشند (گرافیک بی‌ربط استفاده نکنید). حدود ۵۰۰ کلمه برای چنین مقاله‌هایی می‌تواند مناسب باشد، این تنها یک عدد است و اگر می‌توانید آن را کمتر کنید، درنگ نکنید! لزومی به ارائه تمام اطلاعات یا منابع و غیره نیست. بهتر است تنها بخش‌های مهم پاراگراف‌ها و موضوعات ارائه شود.

◄ اطلاعات اصلی پوستر مثل عنوان پژوهش، نویسندگان و وابستگی آن‌ها و نهایتا خود مقاله، بر مبنای اهمیت باید نوعی طراحی شوند که به ترتیب دیده شوند، نه همه با هم. طراحی باید به نوعی باشد تا چشم بیننده، از نقطهء منطقی شروع مقاله آغاز به دیدن پوستر بکند. برای مثال، پس از توجه به عنوان مقاله، باید به سمت مقدمه رفته و در نهایت به نتیجه گیری و منابع ختم شود.

◄ با عناصر گرافیکی نظیر بولت (عنصر گرافیکی نشان‌دهنده نقطه شروع یک مبحث)،  نقطه، شماره و…، به خواناشدن متن کمک کنید.

◄ اگر اطلاعات شماره‌بندی شده یا فلوچارت یا مانند آن در مقاله دارید، بهتر است بجای یک متن خشک، از اینفوگرافی برای ارائه اطلاعات استفاده نمایید.

◄ از گرافیک شلوغ برای پوستر علمی پرهیز کنید. یک مقاله پوستری، حتی با وجود عناصر زیاد می‌تواند به نوعی طراحی شود که شلوغ نباشد. از عناصر گرافیکی (شکل، عکس، گراف و…) بدون دلیل و فایده پرهیز شود.

◄ مقالات پوستری، معمولا از بالا با لوگو و عنوان همایش و سپس عنوان پژوهش و بعد اسامی نویسندگان و وابستگی آن‌ها شروع می‌شود. سپس محتویات پوستر در دو ستون راست و چپ  ارائه می‌گردد. هرگز مقاله را تک ستونی ارائه نکنید. چشم بیننده توانایی خواندن خطی به این حد طولانی را ندارد، آن هم در شرایطی که ایستاده و ممکن است قبل از پوستر شما، چندین پوستر دیگر را نیز خوانده باشد. پوستر خود را با متن بمباران نکنید.

◄ هرگز مانند مقالات داخل مجلات علمی، جملات مقاله خود را با شماره و امثال آن به یک منبع علمی متصل نکنید. پوستر چنین فضایی برای کار ندارد. تنها برگزیده‌ای از منابع خود را در انتهای پایین، سمت چپ یا راست پوستر ارائه کنید.

◄ در بخش نتایج، ممکن است در مقالهءاصلی شما، ده‌ها جدول و چارت وجود داشته باشد، اما تنها باید یک یا دو مورد آن‌را ارائه کنید و آن هم باید آنقدر بزرگ باشد که بدون نزدیک شدن بیش از حد به پوستر، نتایج آن را بتوان دید. جدول‌ها را به آن شکل که نرم‌افزارهای آماری تولید می‌کنند در پوستر نگذارید، شما به عنوان طراح باید با توان خودتان و بدون محدودیت، یک جدول جذاب از نو طراحی کنید. اگر طراح نیستید، از یک طراح کمک بگیرید.

◄ در بخش منابع، تنها منابع مهم را بیاورید و بی‌جهت فضای پوستر را اشغال نکنید. می‌توانید حتی منابع را با فونت کوچکتر بنویسد و در این مورد ،خوانا بودن با نگاه اول اهمیت ندارد. اگر مقاله شما بعد از خواندن برای بیننده جذاب باشد، می‌تواند دقیقتر شده و منابع آن را نیز مطالعه یا یادداشت کند. همچنین می‌توانید اگر مثلا متن مقاله شما به رنگ سیاه است، منابع را با رنگ خاکستری بنویسید. ترجیحا از رنگ خارج از خانواده استفاده نکنید.

■ محدودیت‌های از جانب برگزارکننده:

معمولا دبیرخانه همایش‌ها و کنفرانس‌ها، استانداردی برای پوسترها در نظر می‌گیرند که متاسفانه در خیلی از مواقع، این استاندارد، چندان هم استاندارد نیست! و دست نویسنده را برای ارائه خلاق پوستر می‌بندد. به دبیرخانه‌ها و برگزارکننده‌ها پیشنهاد می‌کنم تنها برای کلیات پوستر قانون وضع کنند. بطور مثال می‌توانند همه شرکت‌کننده‌ها را ملزم کنند که هِدر پوستر (بخش بالایی) آن‌ها یکسان باشد، شامل نام همایش، لوگو و هرچه ضروری است. یا اینکه سایز پوسترها را محدود کنند، و شیوه چینش و گرافیک محتویات را به خود شرکت‌کننده بسپارند. مشاهده سالن‌های ارائه پوستر که تمام پوسترها کاملا شبیه هم هستند، از صحنه‌های خسته‌کننده و غم‌انگیز! همایش‌ها است. مطمئنا یک‌دست شدن پوسترها، علاقه به خواندن آنها را کاهش می‌دهد و به خاطر سپاری آن‌ها نیز سخت‌تر است.

توجه کنید که در صورتی‌که بر مبنای استانداردهای ارائه شده توسط همایش‌ها پوستر را طراحی نکنید، ممکن است به راحتی کنار گذاشته شوید، یا حداقل در رقاب برای انتخاب پوستر برتر، مورد توجه قرار نگیرید. این اطلاعات را از دبیرخانه یا سایت همایش گرفته، و در اختیار طراح خود بگذارید.

■ پوستر مقالات با چه نرم‌افزاری طراحی می‌شود؟

در ایران که مشکلات کپی‌رایت بین‌المللی وجود ندارد، طراحی پوستر مقالات، معمولا با فوتوشاپ انجام می‌شود (یا حداقل من در فوتوشاپ طراحی می‌کنم!)، اما باید در نظر داشت که بعضی از بخش‌های طراحی در محیط‌های دیگری مثل برنامه ایلاستریتور و کورل دراو انجام شده و سپس به فوتوشاپ منتقل می‌شود. اگرچه امروزه با برنامه هایی مثل مایکروسافت پابلیشر، پاورپوینت و… نیز پوستر مقالات آماده‌سازی می شود، اما ممکن است در زمان چاپ کیفیت لازم را نداشته باشد، اگر از جانب دبیرخانه الزامی ندارید، بهتر است با برنامه‌های کاملا تخصصی پوستر را طراحی کنید. فایلی که شما از طراح تحویل می‌گیرید، معمولا یک فایل بدون لایه و آماده چاپ است.

■ مقالات پوستری چگونه چاپ می‌شوند؟

اگرچه پوسترهای همایش عمر کوتاهی دارند، اما ناچارید آن را با شیوه پلات و گاه پلات/لمینت آماده کنید که کمی قیمت بالایی دارد. پلات از انواع چاپ دیجیتال عریض است و چیزی است شبیه پرینت رنگی، اما با ابعاد بزرگتر که قیمت آن به صورت متری(متر مربع) محاسبه می‌شود. پیشنهاد می‌کنم از کاغذهای گران و خدمات بعداز چاپ بی‌مورد استفاده نکنید چون این پوسترها تنها یکی دو روز کاربرد دارند و بس. در اغلب شهرهای ایران، تعداد زیادی دفاتر فنی وجود دارند که توانایی چاپ پلات با کیفیت مناسب را دارا هستند.

پس از چاپ پلات، در صورت درخواست شما و اگر لازم تشخیص بدهید، پلات مربوطه لمینِت می‌شود. لمینت پوششی است شفاف که به منظور افزایش مقاومت کاغذ شما، روی آن کشیده می‌شود و ممکن است نوع گرم یا سرد و نیز مات یا براق باشد (برای تصویرسازی ذهنی بهتر، بطور ساده، چیزی شبیه پرس کارت است، در ابعاد بزرگ). قیمت لمینت نیز بصورت متری محاسبه می‌شود. می‌توانید بر مبنای موقعیت نصب پوستر، درخواست کنید تا دفتر فنی مربوطه، در ۴ گوشهء پلات/لمنیت، پین یا حلقهء فلزی اتصال نصب کند. دقت کنید که پوسترهای همایش ممکن است نیازی به هزینه کردن برای لمینت نداشته باشند.

■ ابعاد مناسب مقالات پوستری چیست؟

ابعاد پوسترها معمولا ۵۰ در ۷۰ یا ۷۰ در ۱۰۰ است، اگرچه ممکن است دبیرخانه همایش مربوطه، ابعاد مد نظر خود را داشته باشد. ندرتا ممکن است خود کنفرانس‌ها، چاپ کارها را نیز تقبل کند اما معمولا خودتان باید فایل چاپ شده را همراه خود به همایش ببرید یا ارسال کنید. پیشنهاد می‌شود از مخارج خود فاکتور تهیه کنید.

■ مقالات پوستری چگونه ارائه می‌شوند؟

اگر قبلا در همایش‌ها شرکت کرده باشید، حتما بهتر از منِ طراح شیوه این کار را می‌دانید، در غیر اینصورت فقط بدانید که شیوه ارائه مقاله بصورت پوستر بسیار آسان‌تر از سخنرانی است. شما برحسب قوانین سمینار مربوطه، فایل کامپیوتری پوستر، یا نسخهء چاپ‌شده را تحویل مسئول آن می‌دهید تا در مکان مورد نظرشان نصب کنند. سپس در زمانی که برای شما تعیین می‌شود کنار پوستر خود حاضر می‌شوید تا بازدیدکنندگان، داوران یا مسوولین در صورت نیاز به پرسش، به شما دسترسی داشته باشند. در کشور ما بهتر است همراه خود، لوازم اضطراری نصب و تنظیم پوستر مثل چسب پهن یا پونز و… همراه داشته باشید.

بهتر است همراه خود، یک سری پرینت A4 از مقاله خود داشته باشید و به علاقمندان بدهید تا همراه خود ببرند و سر فرصت مطالعه کنند. معمولا همایش‌ها رقابتی برای انتخاب بهترین پوستر نیز دارند و در گواهینامه‌های شرکت در کنفرانس‌ها، نوع ارائه مقاله نیز ذکر می‌گردد.

> برای مشاهده چند نمونه مقاله پوستری و سفارش پوستر، اینجا کلیک کنید<

• این مطلب را در اینجا به پایان می‌برم. اگر سوالی برایتان پیش آمد، سپاسگزار خواهم بود بصورت کامنت زیر همین پست برای من بگذارید تا جواب دهم.

نوشته: مهدی محجوب، طراحی گرافیک