اگر صاحب یک مغازه هستید، تابلوی سردر، چه در خیابان اصلی باشید و چه در خیابانهای فرعی، برای فروشگاه شما ضروری است و باعث جلب شدن مردم به داخل آن میشود. اما نکاتی که باید مد نظر داشته باشید در هر کدام متفاوت است. نظرسنجی انجامشده توسط FEDex نشان داده که ۹۱ درصد از صاحبین کسب و کارهای کوچک، موافقند که گرافیکهای خوانا در هدایت مشتری به داخل فروشگاه تاثیر مثبت دارند.
بنرها و تابلوهای اطراف مغازه، اغلب اولین فرصت شما برای ارتباط با خریداران بالقوه است. برداشت اول مشتری همیشه اهمیت دارد. این فرصت و شانسی برای شماست که تصویری مناسب از خود در ذهن مشتریها قرار بدهید. بخواهید یا نخواهید، مردم داخل مغازهء شما را با فضای بیرونی آن قضاوت و پیشبینی میکنند. پس تابلوی سردر اگر نگوییم تعیینکننده، حداقل تاثیر گذار است بر تصمیم مشتری برای ورود یا گذشت از مغازه شما. در این مقاله، تلاش می‌کنم بعضی از تجربیات طراحی تابلو شخصی خود در بازار ایران را برای شما بازگو کنم.
این مطلب به گونه‌ای تهیه شده که هم برای همکاران طراح کم‌تجربه‌تر، و هم برای سفارش‌دهندگان و صاحبین مشاغل مفید باشد، به نحوی که بتوانند به خوبی با یکدیگر بر سر طراحی یک تابلوی استاندارد، تعامل کنند.
◄ نوشته مهدی محجوب، طراح گرافیک
تابلوها روز به روز متنوع‌تر و همچنین گران‌تر می‌شوند. با توجه به شرایط اقتصادی و نیز منطق تجارت، بهتر است همیشه نوعی خرید کنید، که مجبور به خرید مجدد نشوید! نوعی تابلو سفارش دهید که مجبور نشوید سال بعد دوباره آن را عوض کنید! پس بهتر است به نکاتی که در ادامه ذکر می‌کنم دقت بفرمایید.
۱- خوانایی، مهمترین عنصر
مانند آنچه در طراحی بیلبورد ذکر شد، به خوانایی دقت کنید. لوکس‌ترین تابلوها هم اگر خوانده نشوند، تفاوتی با زباله ندارند! عنوان تابلوی شما، باید به راحتی و از فاصله معقول خوانده شود. اگر هدف شما از تابلو، سواره‌ها هستند، تابلو را مختصر و مفید و با فونت درشت طراحی کنید. هر عنصری که روی تابلو قرا ر میگیرد باید از این نظر بررسی مجدد بشود، از لوگو گرفته تا عکس محصولات.
برای دستیابی به خوانایی، لازم است اولا فونت‌ها خوانا انتخاب شوند و از فونتهای دکوراتیو خودداری کنید.
ایجاد کنتراست قوی کنید. نوشتهء نارنجی روی زمینهء قرمز، مسلما ناخوانا خواهد بود.
دقت کنید در تمام ساعات شبانه‌روز این مساله باید حکمفرما باشد. ممکن است یک ترکیب شب‌ها و عصرها بخوبی دیده شود، اما در طی روز واضح نباشد. این یک ضعف است.
عمل دیگر برای افزایش خوانایی، فاصله‌گذاری بین عناصر روی لوگو است.
از خوانا بودن تابلو اطمینان حاصل کنید، اگر طراحید، به سمت قلم‌های ناخوانا نروید، و اگر مشتری هستید، به طراح تاکید کنید که می‌خواهید بینندگان با هر سطح سواد بتوانند تابلوی شما را بخوانند. ترجیحا تلاش کنید بخش مهم تابلوی شما از دور کاملا قابل خواندن باشد. دقت کنید که ماشین هدف شماست یا عابر و…، مجبور نیستید جوری تابلو را طراحی کنید که همه آن یکجا دیده بشود! به عنوان طراح، در اکثر مواقع این شما هستید که مشخص میکنید کجای تابلو اول دیده بشود.
۲- انتخاب رنگ
رنگ در کنار تمام جنبه‌های خود، معمولا در مورد قبلی یعنی خوانایی نیز تاثیرگذار است و از آن تاثیر نیز میگیرد. بجز خوانایی، نکاتی هستند که در انتخاب رنگ، بین تابلوی فروشگاه و سایر تبلیغات محیطی مثل بیلبورد یکسان هستند. از جمله توجه به زمان کمی که بیننده برای خواندن تابلوی مغازه دارد. این مورد بویژه در مورد فروشگاه‌هایی که ماشین‌ها با سرعت زیاد از مقابل آن رد می‌شوند مهم است.
از رنگهای متضاد و دارای کنتراست استفاده کنید. بین رنگ متن و زمینه شما باید اختلاف وجود داشته باشد. متن تیره روی زمینه روشن، یک گزینه خوب در ایجاد کنتراست حداکثری است. اگر رنگهای سازمانی به شکلی است که یکی از آنها برای متن و یکی برای زمینه است، اما روی تابلو در همدیگر حل می‌شوند، باز هم در راه‌هایی برای رفع این مشکل دارید. متاسفانه صاحبین مشاغل هنگام انتخاب رنگهای سازمانی با طراحان مشورت نمی‌کنند و نمی‌توانند مشکلات آینده آن رنگ‌ها را پیشبینی کنند. اما در چنین مواردی بهتر است مرزی بین رنگ نوشته و رنگ زمینه ایجاد کنید. دادن یک حاشیه با رنگ متضاد به نوشته، یا قراردادن نوشته داخل یک باکس رنگی با کنتراست بسیار بالا، میتواند مفید باشد.
به تغییر رنگ احتمالی تابلو بر اثر آفتاب یا عوامل دائمی دیگر دقت کنید. تابلو باید در تمام ساعاتی که فروشگاه کار می‌کند، قابل مشاهده باشد. دقت کنید که مردم طرح شما را از روی کامپیوتر نمی‌بینند، بلکه بصورت زنده در حال مشاهده آن هستند. تابش خورشید و روشنایی زیاد ممکن است طرح شما را ناخوانا کند. بسیاری معتقدند که شما تنها ۳٫۵ ثانیه برای تاثیرگذاری بر مشتری وقت دارید.انتظار نداشته باشید بیننده به طرح شما که زیر نور محو شده، دقت زیادی بکند. در کنار ناخواناشدن بعضی تابلوها در آفتاب، نور خورشید روی کیفیت مواد سازندهء تابلوها هم تاثیرات منفی می‌گذارد و معمولا تابلوهای بی‌کیفیت و ارزان بویژه تابلوهای فلکس، بعد از مدتی تغییر رنگ می‌دهند.
◄ اگر دوست دارید رنگ مناسب انتخاب کنید، مقاله من در مورد رنگ و تئوری رنگ را بخوانید.
انجمن تبلیغات فضای باز آمریکا، اعلام کرده که این پنج ترکیب زیر، بیشترین خوانایی را برای تابلوی سردر مغازه‌ها دارد:
■ سیاه روی زرد
■ سیاه روی سفید
■ زرد روی سیاه
■ سفید روی آبی
■ سبز روی سفید
در تمام این موارد حرفه خود و “بافت فرهنگی” را زیر نظر داشته باشید. این ترکیبها وحی مُنزل نیستند! بطور مثال بسیاری از طراحان باتجربه، مخالف رنگ سیاه و سفید کنار هم هستند و معتقدند که این ترکیب ایجاد حفره ذهنی، و فشار و استرس می‌کند. شاید بیشتر برای هشدار مناسب باشد، یا دیدن یک آیتم اورژانسی از فاصله دور، مثل کیوسک تلفن، لباس آتش‌نشانان و غیره.
رنگ سفید روی آبی و برعکس آن، در اغلب کشورها، بیشتر مناسب محصولات کلینیکال، بهداشتی و امثال آن است. این مساله به آن معنا نیست که نمی‌توان آنرا برای جای دیگر به کار برد، اما مثلا برای تابلوی یک داروخانه یا درمانگاه، “احتمالا” مناسبت بیشتری خواهد داشت ،چون تکیه‌گاه روانی آن از قبل روی بیننده وجود دارد.
دقت کنید که بعضی مشاغل، رنگ سازمانی خود را دارند. مثلا فست‌فودها معمولا از ترکیب قرمز و زرد استفاده میکنند. به لحاظ فیزیولوژیک اثبات شده که رنگ قرمز تا حدی ایجاد گرسنگی و رنگ زرد ایجاد عطش می‌کند. از رنگهای بی‌ربط با مشاغل استفاده نکنید. تابلوی فست‌فود آبی یا قهوه‌ای، چندان اشتهاآور نیست!
بکارگیری جفت‌رنگ‌های مکمل، با توجه به ترکیب آن در چشم انسان و خروجی رنگ خاکستری، طبق نظریهء ایتن، به جای تحریک به انجام کاری، “ممکن است” ایجاد آرامش و انفعال بکند. دقت کنید به بکارگیری رنگهای مکمل سبز و قرمز در نمادهای محرم، یا در البسهء اتاق عمل در کنار رنگ قرمز خون، یا همراهی رنگ زرد و لاجوردی در اغلب کاشیکاری‌های مساجد بویژه در سبک صفوی که کاملا با معیار القای آرامش بوده است.
۳- نصب و طراحی تابلو بر مبنای جهت دید و ارتفاع:
گفته میشود میکل‌آنژ، مجسمه‌هایی را که به شکل انسان می‌ساخت نوعی طراحی می‌کرد که از پایین درست دیده شوند، معمولا حین انجام کار، کارفرمایان برای بازرسی مجسمه به کارگاه او می‌رفتند، اما از جهت مقابل به مجسمه نگه می‌کردند و آنطور که در تاریخ هنر نوشته شده، گاهی به شکل غیرطبیعی بینی مجسمه ایراد می‌گرفتند. میکل‌آنژ علت آنرا می‌دانست و با ریختن کمی گرد سنگ، وانمود می‌کرد که در حال اجرای خواسته کارفرما است، او می‌دانست که وقتی مجسمه در ارتفاع نصب شود، این اعواج در بینی، نرمال دیده خواهد شد. مشابه این مساله، در تابلوی مغازه و هر عنصر تبلیغاتی که در ارتفاع خیلی بالا نصب میشود و عابرین از پایین و با زاویه آنرا می‌بینند صدق می‌کند. تکرار می‌کنم که حین طراحی دقت کنید که بینندگان، تابلوی شما را داخل مونیتور کامپیوتر نمی‌بینند!
به جهت رفت و آمد، چه ماشینی و چه مردم توجه کنید. اگر مغازه شما یا مشتری شما، کنار خیابان یکطرفه‌ای است که عرض کمی دارد، تلاش کنید تا خودروها از کمی دورتر تابلوی شما را ببینند. این مساله هم میتواند با کمک تابلوهای عمودی به مغازه (ورد به حریم هوایی عابر پیاده) انجام شود و هم میتوان کمی به تابلوی اصلی شیب به سمت جهت اتوموبیل‌ها داد. در همه این موارد باید به قوانین شهرداری‌ها دقت داشت. بنابراین به الگوی حرکت مشتریان و جهت و زاویهء دید آنها، در کنار فاصلهء‌شان با تابلو، دقت کنید.
۴- سادگی، پیشفرض انجام کار
اگر نمای ساختمان یا ویترین خود گویای عملکرد آن مغازه است، نیاز به قلمفرسایی روی تابلو نیست. یک نمایشگاه اتوموبیل در تهران، اصولا از فاصله دور مشخص است که نمایشگاه اتومبیل است، بنابراین لزومی ندارد که روی تابلو هم این مساله تکرار شود. بجز این، گاهی نصب تابلو در معرض دید حرکت سریع ماشین‌ها، بیشتر از قبل نیاز به سادگی آن را نشان می‌دهد.
همچنین اگر برای برند معروفی طراحی میکنید، نام برند میتواند کافی باشد، مثلا شاید اگر روی تابلو فقط بنویسید مظفریان، بدون نوشتن شغل جواهرفروشی، مشتریان واقعی متوجه آن خواهند شد. اگر بنویسید نایب، نیاز نیست بنویسید چلوکباب و جوجه کباب، مگر اینکه بینندگانی از سیاره‌ای دیگر داشته باشید!
۵- بررسی وضعیت رقبا
اگر طراح هستید، از مشتری خود در مورد مغازه‌های اطراف سوال کنید. اگر سفارش‌دهنده هستید، حتما تصاویری از محیط اطراف فروشگاهتان در ساعات روز و شب برای طراح بفرستید.
به تابلوهای مجاور دقت کنید. نباید تابلوی شما در تابلوهای دیگر محو شود، مخصوصا اگر آنها همکاران شما باشد. با طراحی اشتباه تابلو، ممکن است شما ناخواسته کسی را تشویق به رفتن به مغازه رقیب بکنید! هم از همسایگان و هم از همکارانِ رقیب متفاوت باشید. طراح را تحت فشار نگذارید تا مثل رقیبتان که مغازهء روبرو را دارد، طراحی کند! شما باید متفاوت و بهتر باشید. بزرگی تابلو، لزوما به معنای بهتر دیده شدن آن نیست. اگر در منطقه‌ای همه تابلوهای بزرگ و درخشان داشته باشند، “ممکن است” یک تابلوی کوچک به دلیل ایجاد کنتراست با آن تابلوهای بزرگ، “بهتر” و “زودتر” دیده بشود.
از سایر ابزارهای نور و… در جذابیت استفاده کنید. تحت هیچ شرایطی شبیه مغازه‌های مجاور طراحی نکنید. اگر زشت‌تر از آنها باشید، بهتر از آن است که کپی آنها باشید.
۶- فرهنگ منطقه
اگر یک تابلو در زعفرانیه جذاب و اثرگذار است، لزوما ممکن است در شهرری جلب توجه نخواهد کرد! توجه به فرهنگ منطقه. به جامعه هدف خود توجه کنید. یک تابلوی بیش از حد لوکس، ممکن است برعکس باعث فراری دادن مشتریها بشود.
بنظر در بعضی نقاط شهر، با ساخت تابلوی بزرگتر ممکن است متحمل هزینه بیشتری شوید اما بهتر است این کار را انجام داده و بودجه خود را با ساخت تابلوی کوچک تلف نکنید. سعی کنید بزرگترین تابلو را انتخاب نماید و بهترین طراحی را برای آن سایز در نظر بگیرید. برعکس در بعضی نقاط تابلوهای کوچک و ظریف بیشتر جوابگو خواهند بود. گاهی تابلوی بزرگتر ممکن است به عکس باعث دیده نشدن شما بشود.
بعضی تابلوسازان ممکن است شما را تشویق به طراحی تابلوی بزرگ بکنند. طبیعی است! چون اصولا تابلوساز پول خود را اغلب بصورت “متری” به دست می‌آورد.
بصورت پیشفرض از عکس کم استفاده کنید، شاید در بعضی مواقع لزومی هم ندارد که حتما از عکس استفاده کنید. برعکس در بعضی مشاغل هم بودن عکس روی تابلو خوب است. مشتریان شما چه سطحی از سواد را دارند؟ بطور مثال اگر شما ابزارهای ساختمانی می‌فروشید، ممکن است طبقهء مخاطب شما افرادی باشند که عکس آن ابزارها (مثل دریل، کلنگ، رنگ و…) را بهتر درک میکنند تا نام فنّی آنها. این مساله نیز به فرهنگ منطقه، و طبقهء اجتماعی مشتری بستگی دارد. تحلیل این مساله از وظایف مشاور تبلیغاتی و از مهارت‌های بین‌رشته‌ای موردنیاز همکاران گرافیست است.
۷- تکلیف خود را با تابلو روشن کنید
تابلوها با مقاصد مختلف نصب می‌شوند. تکلیف و هدف خود را با هر تابلو مشخص کنید.
به عنوان صاحب کسب و کار، قبل از سفارش هرنوع تابلویی، فکر خوبیست که نقشه‌ای برای تابلو داشته باشید. یک بنر و تابلو ممکن است برای تبلیغ فروش خاصی نصب شود، در حالیکه تابلوی باز/بسته پشت شیشه هدف دیگری دارد. برای هر تابلو، یک هدف مشخص تعیین کنید. آیا قصد دارید سالی یا فصلی یکبار تابلوی خود را تغییر دهید؟ بد نیست طراح شما از این نقشهء راه مطلع باشد.
افرادی که از کنار فروشگاه شما عبور میکنند، فقط عابر نیستند، بلکه مشتریان بالقوه هستند. حتی اگر در آن لحظه خرید نکنند، اما بهتر است شما را در حافظه خود حفظ کنند. وظیفه تابلوی شما این است که توجه آنها را به داخل مغازه جلب کند. تابلوهای آویز جلوی مغازه که عمود بر مغازه هستند، اگرچه ممنوعیت‌هایی دارند، اما یکی از تابلوهای محبوب و بسیار کارآمد برای جلب توجه عابرین هستند. میتوان آنها را به نوعی طراحی کرد که از هردوطرف خوانده شوند. میتوان آنها را متحرک طراحی کرد که امکان جمع کردن آنها فراهم باشد. در حالیکه یک تخته سیاه مناسب زمانی است که شما نیاز دارید اطلاعات مغازه خود را مرتبا به روز کنید. این مساله در مورد کافه‌ها رایج است.
۸- موانع را بررسی کنید
در ابتدای متن توصیه کردیم اگر به عنوان طراح تابلو، امکان مراجعه حضوری به محل ندارید، درخواست تصاویری از زوایای ممکن تابلو را از مشتری داشته باشید. یکی از این مشکلات، موانعی است که در سر راه ارتباط بصری عابرین و تابلو ووجود دارد. درخت، تیر چراغ برق و… از این مشکلات هستند. متاسفانه بعضی از این موانع قابل حذف نیستند.
اگر درختی بخش عمدهء تابلو را کور کرده، عملا تابلو معجزهء خاصی نمی‌تواند بکند. این تابلوها ممکن است فقط برای عابرین داخل پیاده‌رو یا در هنگام بسته بودن کرکرهء مغازه برای اطلاع از مکان مناسب باشد. اگر درخت بخشی از تابلو را گرفته، سوژهء بزرگتر را پشت درخت بگذارید (بر مبنای زاویهء دید بیشترین عبور و مرور). از طرح‌هایی استفاده کنید که بیننده میتواند بخش مخفی‌شدهء آنرا در ذهن خود بسازد. اگر شما یک بشقاب یا شیء قرینهء دیگری (حتی صورت انسان) را در تابلوی پشت درخت بگذارید، با دیدن بخشی از آن نیز ممکن است به هدف تبلیغاتی خود -تا حدی- برسید.
۹- تلاش برای ارسال ساده و کامل پیامی مشخص
به چسبندگی پیام تابلو دقت کنید. اگر تابلوی شما در مسیر هرروزهء مردم باشد، ممکن است سی تا شصت بار در ماه دیده شود. تابلوی شما حتی در موقع بسته بودن مشاهده میشود. پس بیست و چهارساعته میتواند به کسب و کار شما خدمت کند، هرچند که اولویت دیده‌شدن آن برای ساعات کاری فروشگاه است.
از به هم ریختگی خودداری کنید. در ارسال پیام خودداری کنید. چند پیام را با هم با تابلو نفرستید. مجبور نیستید در تابلوی رستوران خود همزمان نظافت، تنوع غذا، ارزان بودن، قدیمی بودن و… را با هم و یکجا نشان دهید. تابلو، تیزر تبلیغاتی تلویزیونی نیست!
ساده، زیباست، حداقل در بحث طراحی تابلو این مساله اهمیت بسیار زیادتری دارد. ممکن است در کارت ویزیت یا بروشور، پسزمینه بافت‌دار استفاده کنید. این محصولات از نزدیک و سر فرصت دیده می‌شوند، اگرچه بعضی مانند تراکت‌های کوچک و فلایرها هم ممکن است دور انداخته شوند (+). در تابلو از استفاده بافت و پسزمینه، تا حد ممکن حداقل با بهانه “زیبایی” خودداری کنید، مگر اینکه قصد از ایجاد بافت، القای حسی است که با سایر ابزارها امکان بیان آنها را ندارید.
در طراحی گرافیک، از پیاده رو تا پیشخوان همراه مشتری باشید و مطمئن باشید پیام شما را دریافت می‌کند. نباید فکر کنید تابلو پایان کار است. تجربه خوبی به مشتریان خود بدهید که تنها شروع آن تابلو باشد، نه همه آن.
فریاد نزنید! لازم نیست اغراق بیش از اندازه در تابلو انجام دهید. متعادل طراحی کنید. مشتریها را تشویق به ورود، گفتگو، مشورت گرفتن و.. کنید. فضای تابلو معمولا محدود است و اگر نباشد هم شلوغ کردن آن اشتباه است. بنابر این به موارد ضروری بسنده کنید. در مورد شماره تلفن، یک خط، گزینه خوبی است. اگر چند شماره تلفن بنویسید، مطمئن باشید هیچکدام خوانده نمیشود! اگر در بنگاه معاملات املاک شما پنج کارشناس فعالیت میکنند، بدترین کار آن است که اسم همه آنها با موبایل اختصاصی‌شان را در تابلو بیاورید (بله، متاسفانه این کار انجام میشود!).
