بعد از ۵ عنصر قبلی طراحی گرافیک یعنی: خط، شکل، رنگ، بافت و فضا، اینک به سراغ عنصر ششم یعنی فُرم می‌رویم. باید دقت کرد که تعریف فرم در طراحی گرافیک و هنرهایی مثل مجسمه‌سازی ممکن است کمی متفاوت باشد. فرم، به نمود سه‌بعدی شکل‌ها گفته می‌شود. در مورد اشکال و انواع آنها قبلا برای شما صحبت کرده‌ام (← اینجا). شکل معمولا در طراحی گرافیک با دو بُعد ارائه می‌شود. هرنوع حرکت و ترفندی که باعث القای حس سه بُعدی از آنها در چشم بیننده بشود، آنها را از شکل تبدیل به “فرم” می‌کند.
■ نوشته مهدی محجوب، طراح گرافیک
فرم، حالت سه‌بعدی اشکال در گرافیک است، فارغ از اینکه چه محتوا و موضوعی دارند. در فرم با مفاهیم سه‌بعدی بصری‌تری طرف هستیم. فرم‌ها می‌توانند واقعی یا ذهنی باشند. فرم واقعی آن فرمی است که ملموس بوده و در هنرهایی نظیر مجسمه‌سازی بکار می‌رود. فرم‌های واقعی همان اشکال در قالب سه بعدی هستند. مثلا مثلثی که سه‌بعدی شده و هرم و مخروط ساخته است، یا دایره‌ای که تبدیل به کُره شده است.
◄ این ویدئو به درک بهتر مفهوم فرم کمک می‌کند. نگاه کنید↑
در مقابل، فرم‌های ذهنی، توهم و تصور فضای سه‌بعدی هستند و چیزیست که در طراحی گرافیک بیشتر کاربرد دارد. این فرم‌ها مثل احجام واقعی عمق داشته و ابعاد طول و عرض و ارتفاع دارند، هرچند که نمی‌توان آنها را لمس کرد. این فرم‌ها به شدت کار گرافیک شما را واقعی جلوه می‌دهند چرا که در یک محیط دوبُعدی با فریب چشم بیننده، حس سه‌بعدی می‌سازند. استفاده از فرم باعث پویایی کار طراحی گرافیک شما می‌شود و به شما کمک می‌کند احساساتی مثل برآمدگی، انحنا، دوری، نزدیکی، استحکام و… را به بیننده منتقل کنید.
استفاده از حس سه‌بعدی در طراحی الزامی نیست، اما در صورتی که تمایل به این کار داریم، ابزارهای مشخص و محدودی در اختیار ما هستند که می‌توانیم با آنها شکل‌های تخت را با فرم سه‌بعدی جلوه بدهیم.
در واقع فرم‌ها با ترفندهایی قابل ایجاد هستند از جمله:
- نور و سایه: تصویر صاف شما را دارای عمق می‌کند
- پرسپکتیو: نماهای گوناگون شکل و نشان دادن آن در پرسپکتیو، القای عمق و فرم سه‌بعدی می‌کند.
- رنگ: افکت‌های رنگی و تنالیته‌های مختلف رنگ، ایجاد فرم سه‌بعدی می‌کند. رنگ تیره در طیف، دورتر و عمیق‌تر بنظر می‌رسد.
- همپوشانی: وقتی یک عنصر روی عنصر دیگر بیفتد، خود به خود جلوتر و نزدیکتر به بیننده بنظر می‌آید.
- کنتراست: در شرایطی با ایجاد کنتراست شدید بین دو سطح مماس، نسبت به هم عمق و زاویه پیدا می‌کنند.
- بافت: قرار دادن بافت روی یکی از اشکال در یک مجموعه شکل، می‌تواند القای حالت سه‌بعدی با ایجاد عمق داشته باشد.
تعداد این ترفندها زیاد است و موارد بالا، مهمترین آنها هستند.
فرم‌ها نیز مانند شکل‌ها، دو نوع “هندسی” و “ارگانیک” دارند. فرم‌های هندسی، حالت دست‌ساز و مصنوعی دارند. فرم‌های ارگانیک حالت طبیعی، تصادفی و آزادتر را نشان می‌دهند. هردوی این فرم‌ها می‌توانند ساده یا پیچیده باشند، یا با هم ترکیب شوند.
متن‌ها هم می‌توانند سه بعدی شده و به جای سطح، دارای عمق و حجم باشند.
■ پایان
