آخرین مبحث عناصر بصری گرافیک، به تایپوگرافی اختصاص دارد. تایپوگرافی در ایران، مبحثی سوءتفاهم‌زا و اختلاف برانگیز است و تعاریف گوناگونی توسط اساتید و هنرمندان ارائه می‌شود، اما در این آموزش، من فارغ از هرکدام از این تعاریف، به تایپوگرافی تنها به عنوان یک عنصر بصری گرافیک نگاه کرده و تلاش می‌کنم عملکرد و کاربردهای آنرا به سادگی بیان کنم.
■ نوشته مهدی محجوب، طراح گرافیک
تایپوگرافی، شکل ارائه متن شما در کار گرافیک است که متن شما خود را به کمک آن نمایان می‌کند، و احتمالا دست‌کاری‌هائیست که شما در یک متن انجام می‌دهید تا نوع ارائه حروف را طراحی کنید. طراح در اغلب کارهای گرافیکی با تایپوگرافی سر و کار دارد. حروف برای افراد ممکن است تنها جنبهء خواندن داشته باشد، اما یک طراح باید به ظاهر بصری حروف هم توجه کند و خود را محدود به محتوای متن نکند. انتخاب صحیح یا طراحی مناسب حروف می‌تواند تعیین کننده سلسله‌مراتب اهمیت موضوعات در کار گرافیکی بشود.
◄ مشاهده این ویدئو، به درک بهتر مفهوم تایپوگرافی کمک می‌کند↑
حروف به عنوان شکل: اگر به حروف و کلمات به عنوان شکل نگاه کنیم، یعنی فقط به محتوای خواندنی بسنده نکنیم، این شکل/حرف ها می‌توانند مثل اشکال دیگر که قبلا شرح داده شد (← اینجا) هندسی، ارگانیک و یا ترکیبی از این دو باشند. با این تجزیه حروف، با مفهومی به نام “آناتومی حروف” آشنا می‌شویم. در آناتومی حروف ما درک کاملی از اشکال، انحناها، زوایا، فضاهای خالی، فراز و فرودهای اشکال متن و نسبت‌های بین آنها آشنا می‌شویم.
تراز کردن متن: این که متن خود را به چه شکلی در صفحه گرافیکی قرار بدهیم، تاثیر بصری زیادی در تعیین اینکه کدام بخش زودتر دیده یا خوانده شود دارد.
شکل متنی که انتخاب، دستکاری یا طراحی می‌شود بجز وظیفهء انتقال پیام متنی، هم می‌تواند دارای گرافیک کاربردی باشد و هم جنبه تزئینی داشته باشد. در تاریخ چاپ، نوشته‌ها در ابتدا تنها جنبهء خوانایی داشتند و محدودیت‌های فنی چاپ اجازهء دستکاری چندانی در متون به طراحان نمی‌داد. به مرور زمان و با پیشرفت صنعت چاپ، در کنار آن ظهور جنبش‌های هنری مختلف، تنوع در طراحی حروف بیشتر دیده شد. امروزه فونت‌ها و تایپ‌های از پیش آماده را می‌توان در دسته‌بندی‌های مختلفی مشاهده کرد. دسته‌بندی‌هایی مثل تایپ‌فیس‌های سِریف‌دار و بدون سِریف، دست‌نویس، دکوراتیو، تیتر و ….
متن‌هایی برای خوانده نشدن: در طراحی گرافیک، ممکن است متن گاهی وظیفهء خوانده شدن نداشته باشد، یا وظیفهء اصلی آن خوانده شدن نباشد. در بعضی کارهای طراحی متن تنها به عنوان بافت یا برای تزئینات صفحه مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما اگر قرار است متن شما خوانده شود و شما در دکوراتیوکردن آن زیاده‌روی کردید، به نحوی که ناخوانا شده، مطئنا این مساله نقطهء ضعف کار شما خواهد بود. در محصولاتی مثل لوگوتایپ، متون شما همزمان هم باید خوانا باشد، و هم جنبهء کاربردی و زیبایی‌شناختی مرتبط با صاحب لوگوتایپ را همراه خود ارائه کند.
• نکته: در طراحی حروف، همانطور که در مبحث فرم گفته شد، می‌توانید از ایجاد فضای سه‌بعدی در متن، به عنوان یک ابزار برای بهبود تایپوگرافی استفاده کنید.
توجه به فواصل: در تایپوگرافی، چه طراحی تایپ‌فیس جدید و چه دستکاری فونت‌های قدیمی، باید به فواصل بین حروف با یکدیگر و فواصل بین کلمات دقت نمود و در صورت نیاز آنرا دستکاری کرد. نیاز حروف و کلمات مختلف به فواصل با هم یکسان نیست، اما در فونت‌های کامپیوتر معمولا به این مساله توجه نمی‌شود، بنابراین طراح باید خود نسبت به دستکاری و شخصی‌سازی این فواصل اقدام کند.
■ پایان ■
