شاید به گمان بعضی از مردم، ورود رسانههای جدید دیجیتال، افراد را از کارت ویزیت بینیاز کرده است، اما در عمل بخش عمدهای از بازار هنوز تحت تاثیر و نیازمند طراحی کارت ویزیت است. کارت ویزیت با سطح بسیار محدود و کوچک خود (شاید کوچکترین عنصر گرافیک تبلیغاتی)، وظیفهء مهمی بر عهده دارد و عمر آن نیز از بسیاری از محصولات تبلیغاتی بیشتر است، به این معنا که مشتریان معمولا کارت ویزیت را مدت بیشتری نزد خود نگه میدارند. یکی از انگیزههای نگه داشتن کارت ویزیت، در کنار نیاز به خدمات صاحب کارت، زیبایی ظاهری و عملکرد بصری صحیح آن است، مسالهای که کارت ویزیت را به عنصری حساس تبدیل میکند. چندنکته در مورد طراحی کارت ویزیت را که در سالهای فعالیتم تجربه کردهام بصورت فهرستوار بیان میکنم. تلاش کردهام مطلب را به شکلی تنظیم کنم که هم برای سفارشدهندهها و هم برای همکاران عزیز تازهکارم، مفید باشد…
◄ نوشته مهدی محجوب، طراح گرافیک
چه طراح باشید و چه سفارشدهنده، مجموعه نکاتی وجود دارند که کمک میکنند کارت ویزیت بهتری داشته باشید. فرض را بر این گرفتهام که طراح کارت، نکات پایهء طراحی نظیر تنظیمات رنگی و اندازهها را میداند و همچنین این کارت ویزیت، یک سفارش مستقل است، نه بخشی از اوراق اداری یک صاحب حرفه.
■ قبل از باز کردن یک سند جدید جهت شروع کار طراحی کارت ویزیت، لازم است بدانیم طرح کارت ویزیت باید به میزان کافی حاشیه خالی داشته باشد: به عنوان طراح، حاشیه یا Bleed را حتما رعایت کنید و به عنوان صاحب کارت قبل از چاپ بدانید که از طرفین فایلی که روی کامپیوتر دیدهاید، چند میلیمتری حذف خواهد شد. میزان فاصله و حاشیه، به تجربه همکاری شما و چاپخانه مرتبط است. من شخصا از هر طرف ۵ میلیمتر را از “دیتا” (مثلا متن و لوگو) خالی میکنم و تنها عناصری که برش آنها کار را تخریب نمیکند باقی میگذارم.
اگر شما طراح هستید، این مساله را برای صاحب کارت توضیح دهید تا بعد از دیدن کارت چاپشده شوکه نشود، یا ماکت پیشنمایشی که برای تایید به او ارائه میدهید، با اِعمال حاشیهء بعد برش باشد. اگر چاپخانه درخواست فاصلهای بیش از ۵ میلیمتر داشت ،تنها توصیه من تغییر چاپخانه است! کارت ویزیت آنقدر فضا ندارد که از هر طرف یک سانتیمتر آن را هم از دست بدهیم.
■ اگر میتوانید، همیشه در کارت ویزیت، بخشهایی را خالی و با رنگ روشن نگه دارید، یکی از دلایل این کار آنست که بسیاری از دریافتکنندگان کارت، عادت و تمایل دارند “اطلاعات تکمیلی” را با خودکار به کارت ویزیت اضافه کنند. اگر شغل صاحبکار از نوعی است که این اتفاق در آن زیاد میافتد، در جنس کارت هم دقت کنید تا سطح آن قابل نوشتن باشد، بطور مثال کارت ویزیتهای لمینت قابل نوشتن نیستند. حتی برای بعضی از مشاغل خاص، توصیه شده که پشت کارت را کاملا خالی یا با حداقل فضای اشغال شده باقی بگذارید. این فضا حتی میتواند برای گرفتن اطلاعات مخاطبان نیز استفاده شود (کارت خود را به فرد مقابل میدهید تا اطلاعات تماس خود را پشت آن نوشته و به شما برگرداند. بعد از گرفتن چنین کارتهایی، با تا کردن یا پاره کردن یک گوشه، از دادن اشتباه آن به نفر بعد جلوگیری کنید).
■ اگرچه نمیتوانم این مساله را به عنوان یک “قانون همیشگی” بیان کنم، اما پیشنهاد میشود برای کارت ویزیت خود، یک تِم یا قالب کلّی، بر مبنای “لوگوی صاحب کارت” یا هویت سازمانی آنها (در صورت وجود) انتخاب کنید تا آن لوگو و هویت را تقویت کند، نه اینکه لوگو و عنوان، در طراحی بیش از حد پرزرق و برق شما محو شود. هدف گرافیک، مشاهدهء محصول و خدمات و ارتباط با مردم است، نه مشاهدهء قدرت طراح!
■ ترجیحا بهتر است کارت ویزیت، وسطچین نباشد، یا اگر الزاما و به دلیل نوع کار یا سلیقه صاحب آن وسطچین طراحی شده است، حداقل همه عناصر آن وسطچین باشد. به بیان بهتر، یک نوع چینش انتخاب کنید. چینشهای مختلف در چنین سطح کوچکی، توجه را از هدف اصلی کارت، به “هنریبازی”! فرد طراح پرت میکند.
■ در صورتی که مشتری تمایل به طراحی کارت با سایز و خط برش اختصاصی دارد، از این تمایل نهایت استفاده را بکنید تا کارتی خلاق و چشمگیر طراحی کنید. سایز و کاتلاین اختصاصی، میتواند هزینهء چاپ کارت را بسیار بالا ببرد. در صورت انتخاب جنس نامتعارف (مثلا فلز، شفاف و…) این هزینه باز هم بیشتر میشود. این هزینه را زمانی متحمل شوید که ارزش آن را داشته باشد. به عقیده من با توجه به شرایط اقتصادی حاکم، وقتی بناست کارتی بصورت انبوه توزیع شود، مثلا بصورت عمومی و بیهدف و تصادفی در نمایشگاه یا در منازل، لزومی به هزینهکرد افراطی در مورد کارت نیست.
■ اگر مشتری پیش از طراحی کارت، آیتم تبلیغاتی چاپی دیگری با فاصله زمانی نزدیک منتشر کرده، حتما تلاش کنید طراحی شما با آن متریال، اعم از اوراق اداری یا بروشور و تراکت و…، سازگار باشد. این هماهنگی در مورد اوراق اداری مهمتر است، چون زیاد پیش میآید که کارت ویزیت یک مجموعه، در کنار پاکت و سربرگ و سایر اوراق اداری عرضه شود.
■ کارت را با حداقل متن طراحی کنید. شاید بجز نام، شیوههای تماس و خدمت اصلی، به چیز دیگری نیاز نباشد. شما نیازی به نوشتن همه رزومه و مهارت و تحصیلات صاحبِ کارت ندارید! عنوان اصلی شغل و خدمات شما کافیست. اگر احساس میکنید بخشی از دریافتکنندگان کارت ممکن است نیاز به جزئیات بیشتری داشته باشند، دو طرح کارت مختلف چاپ کنید، چون شلوغ بودن کارت حتما روی دستهای دیگر از بینندگان آن تاثیر منفی خواهد گذاشت. روی هدف و وظیفهء اصلی کارت در طراحی تمرکز کنید و تا جای ممکن آن را ساده نگه دارید.
■ متن را خوانا طراحی کنید. این مساله در همه تولیدات گرافیکی صادق است و شما باید متن را کنترل کنید (مطلب پیشنهادی +)، اما در کارت ویزیت اهمیت حیاتیتری دارد. همه مردم توانایی و سواد یکسان برای خواندن ندارند، بنابراین به جامعهء هدف کارت ویزیت خودتان توجه داشته باشید. تا حد امکان از فونتهای غیررسمی و تزئینی دوری کنید، مگر اینکه نوع کسب و کار صاحب کارت ایجاب کند چنین فونتهایی استفاده شود.
■ در بعضی مشاغل، میتوان به کارت ویزیت، وظایفی بجز صرفا ” اطلاعرسانی راههای تماس ” واگذار کرد. اگرچه شخصا این کار را پیشنهاد نمیکنم، اما لازم است اعتراف بکنم که این ترفند برای ایجاد جذابیت، درست همانند فنّ ” زشت و زیبا ” در ورزش کُشتی است! اگر ” بگیرد ” زیبا میشود و اگر نگیرد، اعتبار طراح مخدوش خواهد شد!. فضایی خالی برای نوشتن ساعت قرار، شمارهء پرونده، استانداردها و اطلاعات ضروری و…، ممکن است کارت دومنظورهء خوبی ارائه بکند. در تصویر بالا، یک روی کارت وظیفهء ارائه اطلاعات تماس (در حدّ سایت و ایمیل) و پشت آن وظیفهای بجز آن را دارد.
■ کارت ویزیت شما احتمالا “دو رو” خواهد بود. هرگز، هرگز، هرگز برای دو روی کارت، از دو تِم و استایل گوناگون و بیربط استفاده نکنید، چه در مورد ترکیب رنگ، چه در مورد فونتهای انتخابی و چه در مورد چیدمان آنها. بهتر است ترکیب رنگ هردو روی کارت ویزیت یکسان باشد، اما میتوانید میزان سطح اختصاص یافته به هر رنگ را تغییر دهید، جای فضای مثبت و منفی را در دو سمت کارت عوض کنید یا به شکلی بین پشت و روی کار، کنتراست ایجاد کنید. مثلا بخشی از تصویر یا آیتم گرافیکی مورد استفاده شما در روی کار و بخشی پشت آن باشد.
■ در انتخاب تصویر دقت کنید. شخصا هیچ علاقهای به قرار دادن عکس مشتری یا محصول روی کارت ویزیت ندارم، اما گاهی فشار مشتری و نوع مشاغل این کار را اجتنابناپذیر میکند. تصویری با کیفیت، و بدون جزئیات زیاد (با توجه به کوچک بودن کارت) انتخاب کنید. ترجیحا از عکس واقعی محصول استفاده کنید نه عکسهای اینترنتی.
■ به حذف آدرس پستی فکر کنید! گیرندهء کارت، ممکن است هیچ کاری با مکان شرکت یا فروشگاه صاحب کارت نداشته باشد، اما با دیدن آدرس ممکن است از خرید صرفنظر کند. مثلا متوجه دور بودن مکان صاحب کارت از محل خود بشود، یا تکیهگاه ذهنی بدی از یک آدرس داشته باشد.
■ به عنوان طراح، با کمک صاحب کار، سلسله مراتب اهمیت عناصر روی کارت را مشخص کنید، و تلاش کنید آنچه ابتدا دیده میشود، عنصر مهمتر روی کارت ویزیت باشد. در متنها میتوان این سلسله مراتب را با اندازهء فونت و استایل بولد یا معمولی مشخص نمود. من استفاده از رنگهای مختلف برای نشان دادن اهمیت را پیشنهاد نمیکنم.
■ استفاده از حروف با اندازهء فونت کوچک بویژه برای آدرس پستی مفید است. دقت کنید که فونت فارسی، معمولا از شماره ۷ به پایین شروع به ناخوانا شدن و تخریب در چاپ میکند که در این مورد کیفیت کار چاپخانه انتخابی نیز تاثیرگذار است.
■ کارت بهتر است عناصر گرافیکی کم ولی واضح داشته باشد. بینندهء کارت، به شما زمان برای داستانسرایی روی کارت نمیدهد!
■ فریب مانیتور کامپیوتر خود را نخورید! حتما کارت ویزیت را در اندازه واقعی (که معمولا ضلع بزرگ، بین ۸ تا ۹ سانتیمتر است) مشاهده کنید. بررسی کنید که آیا فونت در فاصلهء منطقی از چشم، خوانا است یا خیر؟ این مسله را در مورد سایر عناصر روی کارت نیز چک کنید.
◄ توصیههای خارج از طراحی به دارندگان کارت:
■ کارت ویزیت خودتان را همیشه در جایی در دسترس بگذارید، محلی که کارت کاملا سالم و تمیز بماند و بتوانید به راحتی آن را به دیگران بدهید. کارت ویزیت خود را در میان انبوه کارت ویزیتهای دیگران نگذارید. از کارت ویزیت خود همیشه به تعداد کافی داشته باشید. قبل از اتمام آن، نسبت به چاپ مجدد اقدام کنید.
■ همراه نداشتن کارت ویزیت در موقع حساس، میتواند به معنای از دست دادن قطعی مشتری باشد. همیشه دقت کنید که همراه خود کارت ویزیت کافی دارید. اگر میتوانید در البسهء مختلف خود، در محل خاصی از اتومبیل یا میز کار، کنار کارتهای بانکی و…چند کارت ویزیت در محلی ثابت داشته باشید.
■ کیفیت فیزیکی کارت ویزیت بسیار اهمیت دارد. چاپ تمیز (نه لزوما چاپ گران و لوکس)، انتخاب کاغذ مناسب و همچنین تمیز نگه داشتن کارت. به عنوان یک صاحب شغل، هرگز یک کارت کثیف یا تاخورده را به دست مردم ندهید.
■ عناصر روی کارت: لوگو، نام، روش تماس تلفنی و تحت وب (از هر کدام ترجیحا یک راه) عناصر ضروری روی اغلب کارتها هستند. اگر پسوند نام سایت شما متعارف است (مثلا com و ir)، نیاز به نوشتن www ندارید چون بیننده متوجه اینکه این متن نام سایت است میشود. این کار باعث کوتاه شدن سطر میگردد.
■ کارت باید حرفهای باشد. مثلا ایمیل خود را “جدی” انتخاب کنید. از عناوین طنز یا مبهم در ساخت ایمیل استفاده نکنید، چون میتواند کل کارت شما را زیر سوال ببرد.
◄ نوشته مهدی محجوب، طراح گرافیک
پایان